Το Ελένειο και οι δεινόσαυροι

Ελένειο Δημοτικό Σχολείο

Το Ελένειο και οι δεινόσαυροι
του Π. Παπαπολυβίου*

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ τις τελευταίες εβδομάδες το θόρυβο που έχει ξεσπάσει σχετικά με την πρόθεση του Υπουργείου Παιδείας να μεταφέρει προς μόνιμη στέγαση στο κτήριο του Ελενείου Δημοτικού Σχολείου, ενός από τα πιο σημαντικά και ιστορικά σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στο νησί μας, τη συλλογή του ζεύγους Τσιρίδη. Όπως μάθαμε, η δωρεά του ζεύγους Άγγελου και Έμιλυς Τσιρίδη εκτιμάται γύρω στα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ και περιλαμβάνει σπανιότατα απολιθώματα, ορυκτά και κρύσταλλα.

Είναι προφανές ότι η κυπριακή Πολιτεία και όλοι οι πολίτες οφείλουμε ευγνωμοσύνη προς τους δωρητές, οι οποίοι στη σημερινή εποχή της εξατομίκευσης και της κερδοθηρίας προσφέρουν τη συλλογή τους για να γίνει δημόσιο κτήμα και μέσο μόρφωσης. Αντίστοιχη ευγνωμοσύνη οφείλουμε όμως στους μεγάλους ευεργέτες του παρελθόντος, οι οποίοι μας κληροδότησαν κτήρια και περιουσίες, σε δύσκολα χρόνια, και ανάμεσά τους περιλαμβάνεται και ο κτήτορας του «Ελενείου», ο εκ Λαπήθου Κωνσταντίνος Λοϊζίδης.

Δυστυχώς, διαχρονικά, στα πενήντα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν επιδείχθηκε η αρμόζουσα φροντίδα και μέριμνα από τους αρμόδιους για τα κληροδοτήματα και τις δωρεές προς την ελληνική κοινότητα της Κύπρου κατά την Τουρκοκρατία και την Αγγλοκρατία, με συνέπεια πολλά κτήρια του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας να παραμένουν αναξιοποίητα ή να έχουν παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση για εντελώς διαφορετική χρήση από αυτήν που όρισαν οι ευεργέτες και οι δωρητές. Κλασικό παράδειγμα το «καφενείο Χατζησάββα», που παραμένει κλειστό εδώ και χρόνια, και το πανέμορφο κτήριο σε κεντρικότατη οδό της Λευκωσίας, οικία μιας από τις μεγαλύτερες οικογένειες της Κύπρου, που παραχωρήθηκε υπέρ των ελληνικών σχολείων και σήμερα φιλοξενεί γνωστή καφετέρια. Και δυστυχώς, ο κατάλογος είναι μακρύς.

Πιστεύουμε ότι το Υπουργείο Παιδείας θα μπορούσε να βρει άλλο κτήριο για να στεγάσει τη συλλογή Τσιρίδη, χωρίς να προκληθεί η αναστάτωση στους χιλιάδες αποφοίτους του Ελενείου και όσους αγαπούν, για πολλούς λόγους, ιστορικούς και αισθητικής, αυτό το σχολείο. Ούτε αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη στέγασης της συλλογής στο κέντρο της Λευκωσίας. Ας μεταφερθεί στην περιφέρεια αυτή η αξιόλογη συλλογή, όπως έγινε με το Μουσείο Θαλάσσιας Ζωής, στην Αγία Νάπα. Εμείς προτείνουμε τη φιλοξενία της συλλογής σε μια από τις μικρότερες πόλεις της Κύπρου, στη Λάρνακα ή στην Πάφο (όπου υπάρχει η «Οικία του Επάρχου») ή στην κυπριακή ύπαιθρο, σε χώρους όπου υπάρχει ήδη τουριστική κίνηση: Ένας εξαιρετικός χώρος θα ήταν, για παράδειγμα, το έρημο σχολείο στη Λόφου, ή σε κάποιο άλλο ορεινό χωριό. Το «Μουσείο Εκπαίδευσης» στη Βάσα Κοιλανίου αποτελεί ένα μοναδικό παράδειγμα δημιουργίας ενός πρότυπου μουσείου σε ένα άδειο σχολείο αγροτικής κοινότητας.

Όσο για τις άδειες αίθουσες του «Ελενείου», ελλείψει παιδιών, θα μπορούσαν να καλύψουν δεκάδες λειτουργικές και άμεσες ανάγκες της δημόσιας εκπαίδευσης. Αν θέλουμε κάτι που να συνδέεται με την Ιστορία, ας δημιουργηθεί εκεί μια μονάδα έρευνας της Ιστορίας της κυπριακής Εκπαίδευσης: Έτσι μπορεί να διασωθούν, έστω και την δωδεκάτη, τα Μητρώα, τα Μαθητολόγια, τα Ποινολόγια, τα Πρακτικά των σχολικών συνεδριάσεων, για τα οποία στα περισσότερα από τα σχολεία μας δεν φαίνεται να νοιάζεται κανείς, και καταστρέφονται μέρα με τη μέρα.

*Ο Π. Παπαπολυβίου είναι αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ",11.6.2011