Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών και Νέα Αναλυτικά Προγράμματα
του Κώστα Χαμπιαούρη
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πάντρεμα των ΤΠΕ με τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες μάθησης και τις ανάγκες των ΝΑΠ επιτρέπει την εκ βάθρων αλλαγή της μαθησιακής διαδικασίας
Απώτερος σκοπός των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων (ΝΑΠ) είναι να συμβάλουν στη διαμόρφωση ανθρώπων που:
• να κατέχουν ένα επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων από όλες τις επιστήμες,
• να αναπτύσσουν στάσεις και συμπεριφορές που διακρίνουν τον δημοκρατικό πολίτη,
• να διαθέτουν στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο τις κομβικές ιδιότητες, ικανότητες και δεξιότητες που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα.
Μία από τις οκτώ κομβικές ιδιότητες, ικανότητες και δεξιότητες που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα και πρέπει να διαθέτουν οι μαθητές στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, είναι η άριστη, δόκιμη και συνετή χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ). Το ότι οι ΤΠΕ προσλαμβάνουν ξεχωριστή θέση στα πλαίσια των ΝΑΠ, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Επιβάλλεται η όσο το δυνατόν καλύτερη δυνατή αξιοποίησή τους, ώστε να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στην επίτευξη των σκοπών και στόχων των ΝΑΠ αλλά και στην ανάδειξη του ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου.
Στη διεθνή βιβλιογραφία, όσον αφορά τις ΤΠΕ και τα ΑΠ, φαίνεται να επικρατούν τρεις προσεγγίσεις: η τεχνοκεντρική, η ολιστική και η πραγματολογική. Η τεχνοκεντρική προσέγγιση αναφέρεται στις ΤΠΕ και ειδικότερα στην πληροφορική ως ένα αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο, η ολιστική ή ολοκληρωμένη προσέγγιση αφορά στην αξιοποίηση των ΤΠΕ σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα, στα πλαίσια μιας διαθεματικής προσέγγισης της μάθησης και η πραγματολογική ή μεικτή προσέγγιση, η οποία συνδυάζει τις δύο προηγούμενες.
Στα δικά μας ΑΠ, η Δημοτική Εκπαίδευση αποτελεί, ίσως, την πιο πρόσφορη βαθμίδα εκπαίδευσης για την αξιοποίηση των ΤΠΕ, ιδιαίτερα με την ολιστική προσέγγιση. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης η παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ γίνεται με τη διάχυσή τους σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα, όπου οι βασικές γνώσεις και δεξιότητες καλλιεργούνται μέσα από κάθε γνωστικό αντικείμενο, χωρίς την ύπαρξη ενός αυτοτελούς μαθήματος πληροφορικής. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να βοηθήσει την ουσιαστική και από κοινού δημιουργική συμμετοχή εκπαιδευτικών και μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία.
Στη Μέση Εκπαίδευση υιοθετείται η πραγματολογική ή μεικτή προσέγγιση, με την παρουσία ενός μαθήματος πληροφορικής, με ένα ξεκάθαρο πλαίσιο δεξιοτήτων ΤΠΕ που καλούνται να αναπτύξουν οι μαθητές μέσα από ποικίλες στρατηγικές διδακτικές προσεγγίσεις και τη χρήση των ΤΠΕ ως μέσο στήριξης της μαθησιακής διαδικασίας σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα του ΑΠ, προσδίδοντας σε αυτή μια ξεχωριστή - ποιοτική διάσταση. Η προσέγγιση αυτή συνδυάζει τα παιδαγωγικά πλεονεκτήματα της ολιστικής προσέγγισης και την ανάγκη για ψηφιακό γραμματισμό, που αποτελεί μία από τις εμφάσεις της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».
Διαφαίνεται, λοιπόν, ότι οι ΤΠΕ στα ΝΑΠ δεν αποτελούν μόνο ένα γνωστικό αντικείμενο που είναι απαραίτητο σήμερα για τον ψηφιακό γραμματισμό, αλλά και ένα δυναμικό γνωστικό εργαλείο διδασκαλίας που μπορεί να αξιοποιηθεί από εκπαιδευτικούς και μαθητές σε όλα τα μαθήματα. Το ότι, μάλιστα, οι σημερινοί μαθητές (ψηφιακοί ιθαγενείς) μεγαλώνουν σε ένα τεχνολογικό περιβάλλον, το οποίο χαρακτηρίζεται από τη χρήση των ΤΠΕ ενώ οι εκπαιδευτικοί (ψηφιακοί μετανάστες) ανήκουν στη γενιά που μεγάλωσαν χωρίς να είναι βουτηγμένοι στην ψηφιακή τεχνολογία και την γνώρισαν, κατ’ ανάγκην, αργότερα, κάνει το όλο εγχείρημα ακόμη πιο δύσκολο.
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, στην προσπάθεια που καταβάλλει για ανάδειξη του νέου ρόλου που διαδραματίζουν οι ΤΠΕ στα ΝΑΠ, προχώρησε στη σύσταση ομάδας υποστήριξης των ΤΠΕ. Η ομάδα αυτή έχει προχωρήσει στο σχεδιασμό και τη μεθοδική υλοποίηση δράσεων για να αναπτυχθούν σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις, τόσο στην επιλογή της γνώσης και της διδακτικής πρακτικής όσο και στην εκπαίδευση και την κατάρτιση των εκπαιδευτικών και στην υλικοτεχνική υποδομή. Αυτό θα βοηθήσει να δημιουργηθεί, σε εκπαιδευτικούς και μαθητές, «πληροφορική κουλτούρα», ώστε να μπορούν να εκτιμούν τόσο τα πλεονεκτήματα όσο και τα μειονεκτήματα της σύγχρονης τεχνολογίας και να τη χρησιμοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τόσο εντός όσο και εκτός σχολικής μονάδας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πάντρεμα των ΤΠΕ με τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες μάθησης και τις ανάγκες των ΝΑΠ επιτρέπει την εκ βάθρων αλλαγή της μαθησιακής διαδικασίας, προσδίδοντάς της μια νέα, δυναμική διάσταση, στα πλαίσια της ποιοτικής αναβάθμισης κάθε εκπαιδευτικού συστήματος. Η διαδικασία αυτή μόλις έχει αρχίσει ακόμη και στις πιο προηγμένες χώρες. Είναι ευτύχημα που εμείς ξεκινούμε τώρα με ΝΑΠ, στα πλαίσια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης.
ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΜΠΙΑΟΥΡΗΣ
Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης, Συντονιστής ομάδας υποστήριξης ΤΠΕ
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ "ΔΗ.ΚΙ"
